KIRK BASMASI

Yazan : Büşra SÖNMEZ

Bu kırk basmasını belkide yeni doğum yapmış yakınlarımızdan bahsederken duymuşuzdur. Ben bu inanışı Malatya ilini araştırırken duymuştum ve bu inanç üzerine bir araştırma yapmak istedim. Araştırdığım bu inanışta uygulanan ve dikkat edilmesi gereken bazı şeyler benim düşünce yapıma uymasa da bazıları mantıklı geldi. Bu yazımda bu kırk basması inanışının ne olduğundan bahsedeceğim.

Kırk basması, Anadolu'daki inançlardan birisidir. Türk halk kültüründe loğusa kadınla, çocuğun kırk gün içinde hastalanmasına kırk basması adı verilir. Bunlardan kaçınmak için veya şifa için bazı inanma ve pratikler uygulanır. Bu kırk gün içerisinde anne ve çocuğu hastalıklardan, nazardan, kötü etkilerden korumak için çeşitli önlemler alınır. Bunun için, kırk gün anne de çocuk da ziyarete gelenlerden korunur.  Bu süre içerisinde anne ve çocuğun dışarı çıkmasına izin verilmez. Kendileri gibi kırklı kadınlarla ve kırklı çocuklarla karşılaşmaları önlenir. Aslına bakılırsa bu uygulama yeni doğan çocuğun sağlığı için güzel bir uygulama hatta bu inanış doğum yapan kadınlar üzerinde olumlu etkiler sağlayabiliyormuş.

Bu inanışın uygulandığı illerden birini örnek verecek olursak Bursa ilinde bebeğin yanına kırkı içinde olan bir başka kadın ya da çocuk girerse bebeği kırk basacağına inanılmaktadır. Dolayısıyla, bu özel dönemde anne ve bebek yalnız bırakılmamalı, odalarında 40 gün boyunca lamba yakılmalı ve anne, bebeğe sırtını dönüp yatmamalıdır. Geçmişte bebek ölümlerine neden olması açısından, anne ve bebeğin aynı yatakta yatmaması gerektiği gibi şeylere inanılmaktadır. Aslına bakıldığında bu anne ve bebeğin ayrı yatması doğum sonrası eğitimlerde de veriliyormuş yani bu kırk basması olarak adlandırdığımız inanış faydalı getirileri de beraberinde getiriyor diyebiliriz.

Yapılan bir araştırmaya göre Kırk basmasını bildiğini ifade edenlerin %42,2’si kadının doğum yaptıktan sonra 40 gün içerisinde adetli bir kadınla karşılaşmasını, %25,6’sı iki lohusanın bir araya gelmesini, %13,3’ü ise lohusayı cin çarpmasının kırk basmasına neden olacağını ifade etmişlerdir. Kırk basmasından korunmak için yapılması gerekenlere %39,1’i bilmiyorum, %10,8 adetli kadın eve alınmamalı, %10,8’i iki lohusa bir araya gelmemeli, %6,7’si bebek ve anne 40 gün dışarı çıkmamalı, %5,6’sı iki lohusa bir araya gelmişse iğne değiştirmeli, %4,5’i ise lohusalık süresinde yalnız bırakılmamalı cevabını vermiştir.

KAYNAKLAR

• dergipark
• archhealthscires
• hurriyet