Çinin Wuhan şehrinde ortaya çıkan hızla tüm dünyayı saran Covid_19, tüm dünyanın gündemini oturmakla beraber hakkında sayısız bilgi kirliliği oluşmuştur. İnsan sağlığına karşı büyük bir tehdit olan covid-19 tedavisi sonrası sekel(hastalıktan sonra kalan doku bozukluğu) bırakabildiği saptanmıştır. Birçok çalışma, SARS-CoV-2 ile enfekte hastalarda akciğerler, kalp, beyin, böbrekler ve dolaşım sistemi dâhil olmak üzere birçok organ veya sistemde kalıcı hasar olduğunu belirlemiştir(Erbay A. 2020). Vakaların %6-20’sinde tedaviden 6-8 hafta sonra kas zayıflığı ve hafif/orta derecede restriktif paternde akciğer fonksiyon testi bozukluğu tespit edilmiştir. Sekel oluşma riskinin ileri yaş, kadın cinsiyet, astım ve obazite başta olmak üzere eşlik eden başka hastalığın varlığı ile artmakta ve oluşan sekel 5 yıla kadar uzayabilmekte (Erbay A. 2020, Güzel R. 2020). Pek çok hasta oluşan sekellerin psikolojik olduğunu düşünmekte ve bunları ciddiye almamaktadır (Erbay A. 2020).
Hastalığın tedavisi için çeşitli bitkisel yöntemlerin işi yarayacağı düşüncesi yaygınken buna ilişkin bilimsel herhangi bir veri mevcut değildir (yıldız H. 2020). Tedavi sürecinde ve sonrasında oluşan fonksiyon kayıplarının azaltmak, fiziksel işlevi korumak/iyileştirmek, kaygı ve depresyonu azaltmak ve yaşam kalitesini artırmak, hastanın topluma dönüşünü sağlamak için en uygun yöntem rehabilitasyondur. Bu rehabilitasyon içeriğinde sağlıklı beslenme,düzenli uyku ve egzersizler yer almakta. Bu bağlamda yapılacak olan kişinin kendi başına evinde uygulayabileceği basit, etkili, düşük maliyetli yöntemlerdir(güzel R 2020).
Covıd-19 Sonrası Genel Egzersiz Prensipleri
İlerleyen bölümler covid-19 tedavisini evde almış hastalar içindir ve hastanede tedavi almış hastalar hekimlerden ve bakım veren hemşirelerden aksi yönde bir eğitim alamamış ise uygulayabilirler. Ağır pnomoni geçiren hastaların uygulaması için uygun değildir. Şiddetli boğaz ağrısı, yaygın vücut ağrısı, nefes darlığı, genel yorgunluk, göğüs ağrısı, öksürük veya ateş semptomları yaşayan COVID-19 hastaları yakınmaları geçtikten 2-3 hafta sonrasına kadar 1 haftadan itibaren kas germe ve hafif egzersizler yapılmalıdır. Sonrasında hastanın toleransına göre ilerlemelidir. (Erbay A. 2020). Oksijen tedavisine gereksinim duymuş ya da ağır geçiren hastaların aile hekimi ya da hemşiresi ile karar vererek tolere edebileceği hafif egzersizler (yürüyüş, esneme hareketleri gibi) ile başlaması gerekir.
SOLUNUM EGZERSİZİ
Bu egzersizleri arka arkaya bir periyot şeklinde uygulayınız.
(http://istanbulsaglik.gov.tr/video/COVID-19- Solunum-Egzersizleri-v1.mp4).
Diyagrafmatik solunum
İyi havalandırılmış bir odada dik olarak oturun bir elinizi karnınıza bir elinizi göğsünüze avuç içiniz kendinize bakacak biçimde koyun. Burnunuzdan çiçek koklar gibi bir nefes alın bu esnada göğsünüzün değil karnınızın yükselmesine izin verin nefesiniz iki saniye kadar tutun ve mum üflermiş gibi verin.
Segmental solunum
2-3 kez ellerinizi göğsünüzün ön yüzüne parmaklarınız bitişik parmak uçları birbirine bakacak şekilde yerleştirin ve bir önceki teknikle nefes alıp verin. Parmaklarınızın birbirinden uzaklaşması gerekmekte. Devamında aynı egzersizi ellerinizi ayı pozisyonda göğsünüzün yan tarafına koyarak tekrarlayın. Ardından ellerinizi sırtınıza kaburgalarınızın bittiği yere parmak uçları birbirine bakacak şekilde koyun ve aynı teknikle nefes egzersizini uygulayın.
Huffen tekniği
Burada ki amaç ciğerlerinizde toplanan balgamı uzaklaştırmaktır. Bu egzersizi 2-3 kez uygulayabilirsiniz. Elleriniz göğsünüze koyun tüm ciğerlerinizi dolduracak şekilde burnunuzdan nefes alın. En hızlı şekilde nefesi ağzınızdan verin.
POZİSON VERME
Özellikle sekel belirtilerinin arttığı ikindin saatlerinde yüz üstü yatmak, ortopne pozisyonu dediğimiz ayakları uzatarak oturup karına bir yastık koyup yastığa doğru eğilmişken nefesi kontrol edip kasları gevşetmeye çalışmak iyi gelecektir.
YÜRÜYÜŞ
Karantinanız bittikten sonra maske mesafe ve hijyen kurallarına uyarak kısa süreli yürüyüşler eski sağlığınıza kavuşmanızda etkili olduğu düşünülmektedir.
ESNEME EGZERSİZLERİ
Aşağıda görselde verildiği gibi esneme hareketlerini uygulayabilirsiniz özellikle üst ekstremite için yapılan egzersizler solunum fonksiyonlarınızın düzelmesi için etkili olacaktır.
KAYNAKÇA
Erbay A. Uzamış covıd: yeni bir tanım. Bozok tıp dergisi,
2020;10(4):111-114
Güzel R. Başaran S. COVID-19 Pulmoner Rehabilitasyon. Arşiv Kaynak
Tarama Dergisi, 2020;29(Özel Sayı 1):60-66 doi:10.17827/aktd.841206
Yıldız H, B,abaoğlu A.R. SARS-CoV-2 Enfeksiyonu (COVID-19) ve Güncel
Tedavi Yaklaşımları. Van Sag Bil Derg, 2020;13 (Özel Sayı):76-84
Kurtaiş Aytür Y. ve ark. SARS-CoV-2 (COVID-19) Sonrası Pulmoner
Rehabilitasyon Prensipleri: Akut ve Subakut Sürecin Yönetimi İçin Rehber.
Fiziksel Tip Ve Rehabilitasyon Bilimleri Dergisi, J PMR Sci.
2020;23(2):111-28
Ardıç F. Egzersiz Reçetesi. Türk Fiz T›p Rehab Derg 2014;60 (Özel Sayı
2):1-8
Kayıtlar
0 Yorumlar